परश्या ला भेटण्या साठी पार आपल्या घरा पासून शेता पर्यंत चालत जायला देखील आर्ची कमी करत नाही. तिच्या ने धीर च धरवत नाही. त्या साठी हवी तरी प्रिन्स ची बाईक सुद्धा लंपास करते ती कधी-कधी. तिच्या असल्या बिनधास्त वागण्या मुळे च परश्या तिच्या वर फिदा आहे. तिच्या कडे प्रेमा नं हसून बघण्या शिवाय तो दुसरं करणार तरी काय?
परश्याला भेटण्यासाठी पार आपल्या घरापासून शेतापर्यंत चालत जायलादेखील आर्ची कमी करत नाही. तिच्याने धीरच धरवत नाही. त्यासाठी हवी तरी प्रिन्सची बाईकसुद्धा लंपास करते ती कधी-कधी. तिच्या असल्या बिनधास्त वागण्यामुळेच परश्या तिच्यावर फिदा आहे. तिच्याकडे प्रेमानं हसून बघण्याशिवाय तो दुसरं करणार तरी काय?
यांपैकी कोणतं लेखन बरोबर आहे?
अर्थातच दुसरं.
पण विशेषकरून इंटरनेट आणि मोबाईलफोनवर वापरल्या जाण्यार्‍या मराठीत पहिल्या प्रकारची अनंत वाक्यं सापडतात आणि वाचणार्‍यालाही त्यात काही खटकत नाही. अलीकडे विभक्तिप्रत्यय आणि शब्दयोगी अव्ययं शब्दापासून तोडून लिहिण्याची एक फ्याशनच बोकाळलेली दिसते. तिचा उगम नक्की कुठे आहे, ते सांगणं कठीण. हिंदीत, इंग्रजीत, निरनिराळ्या कळपाटांनी दिलेल्या पर्यायांमध्ये की निव्वळ निष्काळजीपणात.... हे सांगणं कठीण. पण भले-भले लोकही ही चूक करताना दिसताहेत.
शब्दयोगी अव्ययं आणि विभक्तिप्रत्यय नामा-सर्वनामांना जोडून लिहिणं आणि ते जोडण्यासाठी त्या-त्या नामांचं सामान्यरूप तयार होणं हे मराठी भाषेचं वैशिष्ट्य आहे. मुदलात या दोन्ही घटकांच्या नावातच त्यांच्या लेखनाचा स्पष्ट निर्देश आहे. शब्दयोगी म्हणजे शब्दाला जोडून. विभक्तिप्रत्यय या शब्दामधल्या प्रत्यय या घटकाचा अर्थ आहे शब्दाला लागलेलं शेपूट. अर्थात शब्दाला जोडूनच त्याचं लेखन होतं. ही शेपटं शब्दाला जोडण्यापूर्वी त्या-त्या शब्दामध्ये अनेकदा (नेहमी नाही, सगळ्याच नामांमध्येही नाही) काहीतरी बदल होतो. उदाहरणार्थ – तिच्या बहिणीचं त्याच्या भावावर प्रेम आहे. मूळ नाम बहीण. सामान्यरूप बहिणी. मग त्याला षष्ठीचा प्रत्यय (चं) लागला. बहिणीचं. किंवा मूळ नाम भाऊ. सामान्यरूप भावा. त्याला शब्दयोगी अव्यय (वर) चिकटलं. भावावर.
ही अजून काही उदाहरणं -
भेटणे -> सामान्यरूप – भेटण्या -> + शब्दयोगी अव्यय – साठी -> भेटण्यासाठी
ती – सामान्यरूप – ति -> + विभक्तिप्रत्यय – च्या -> तिच्या
- विभक्तिप्रत्यय लागलेल्या शब्दापुढेदेखील शब्दयोगी अव्यय येऊ शकतं. (ती (ति) + च्या + साठी -> तिच्यासाठी)
- नामाला लागलेल्या एका शब्दयोगी अव्ययापुढेच दुसरंही शब्दयोगी अव्यय जोडलं जाऊ शकतं. (वागणे (वागण्या) + मुळे + च -> वागण्यामुळेच)
- एकाच नामाला दोन विभक्तिप्रत्ययही लागू शकतात. (ति + च्या + ने -> तिच्याने)
मराठीतली शुद्ध शब्दयोगी अव्ययं खालीलप्रमाणे. (अजूनही हीS भली मोठी यादी आहेच. पण ती द्यायची म्हणजे एक लहानशी पुस्तिकाच लिहावी लागेल.) ही फक्त आणि फक्त शब्दयोगी अव्ययंच आहेत. त्यांच्यामागे नामाचा वा सर्वनामाचा डबा जोडल्याखेरीज त्यांना काहीही अर्थ नाही.
ऐवजी,
कडे,
च,
देखील,
पर्यंत,
पासून,
प्रमाणे,
मुळे,
साठी,
सुद्धा
कडे,
च,
देखील,
पर्यंत,
पासून,
प्रमाणे,
मुळे,
साठी,
सुद्धा
मराठीमधले विभक्तिप्रत्यय सोबत जोडत आहे. (त्यांपैकी बरेचसे केवळ काव्यात – तेही जुन्या – उरले आहेत. ती यादी अपडेटवायला हवी आहे. झालंच, तर कारक आणि विभक्ती हा घोळही धड सोडवायला हवा आहे. पण ते फिर कभी!)
तेवढी फुकटची तोडफोड टाळा बुवा!
---
भाषा आपली सर्वांचीच आहे. उच्चारांत तर वैविध्य असतंच. मात्र निदान प्रमाणभाषेच्या लेखनात ते असू नये, ही अपेक्षा आपल्याच सोयीसाठी आहे. त्यासाठी केलेले नियम आणि संकेतही आपल्याच सोयीसाठी आहेत. ते बदलून हवे असतील तर त्यासाठी दबाव आणावा लागेल. ॲप्ससारख्या सोयी अधिक सुखकर हव्या असतील, तरीही आपल्याला सजग राहावं लागेल. आणि त्यासाठी मुदलात आपल्या प्रमाणभाषेचे नियम माहीत तरी करून घ्यावे लागतील. ॲप बदला, नियम बदला, संवाद झाल्याशी कारण... म्हणून नियम उधळून लावणं
ह्या सगळ्या सबबी आहेत. आपल्याच भाषेला हिंदी वा इंग्रजीची बटीक करणाऱ्या. तरीही त्या वापरण्याचं स्वातंत्र्य आहेच. कसलीही जबरदस्ती नाही. भाषा आपली सर्वांचीच आहे. उच्चारांत तर वैविध्य असतंच. मात्र निदान प्रमाणभाषेच्या लेखनात ते असू नये, ही अपेक्षा आपल्याच सोयीसाठी आहे. त्यासाठी केलेले नियम आणि संकेतही आपल्याच सोयीसाठी आहेत. ते बदलून हवे असतील तर त्यासाठी दबाव आणावा लागेल. ॲप्ससारख्या सोयी अधिक सुखकर हव्या असतील, तरीही आपल्याला सजग राहावं लागेल. आणि त्यासाठी मुदलात आपल्या प्रमाणभाषेचे नियम माहीत तरी करून घ्यावे लागतील. ॲप बदला, नियम बदला, संवाद झाल्याशी कारण... म्हणून नियम उधळून लावणं
तळटीप :
फेसबुकावर प्रकाशित झालेल्या टिपणाचा हा दुवा.
No comments:
Post a Comment